 |
 |
 |
 |
|||
|
|||
| Roberta Zambon | |||
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|||
|
Le poesie con il tasto play sono collegate a un video | ||
 |
 |
||
| Dal négre de ’l Pìssol adhéss te so fòra e ’na nìca de sol d’inplén te colóra la néif e la plóia le par che le tase le fràs’cie e le crodhe adhéss le dà pase. Córi córi, ciamìna, intór la glesiùta sta i flórs e le bèstie, la bócia a l’è suta. Córi córi, vin dho, che ato vedhùt? Córi córi, vin dho, che ato sentùt? A l’é lóngia la stradha pa’ vigne a Dhardhàc, te ciànte pulìdho, te salte ogni póc pa’ no ingianberàte palsa pur n’ tel trup sta rénto al rujàl ’l te vàrdha el Saùc. Dhùja el canài co’ ’l so mulinél el nóno che rith e che ’l béif co’ ’l gamél. Córi córi, vin dho, che ato vedhùt? Córi córi, vin dho, che ato sentùt? Ocór le to góthe, pa’ ’l ciàrpin che ’l cress la spéta ància uncói la ròdha tra i sass maséna el formént, maséna la blava s’ciavàtha l’Artugna, s’ciavàtha la grava. Vin dho ’n tel paéis, la vécia la spéta salùdha la mónt e la Madhonéta. Córi córi, vin dho, che ato vedhùt? Córi córi, vin dho, che ato sentùt? Su ’l fóc la cialdiéra e se l’aga la bói un pugnùt de farìna co’ cuàtro fasói la mare la lava e ocór la to aga pa’ bagnà la cialthìna, pa’ méte su ciàsa. Dal sagràt de la glèsia te clama el plevàn el batìsio del nino e la cróss co’ la man. Córi córi, vin dho, che ato vedhùt? Córi córi, vin dho, che ato sentùt? ’l plevàn co’ la stóla ’l salùdha i nuìth co’ l’aga la dhént la planth i só mòrth la vita la cór tra le ciàse e i só murs e ància l’athél ’n tel nit de chi àltres sénpro i te clama, sénpro i te vól unà che se nass, unà che se mór. Córi córi, vin dho, che ato vedhùt? Córi córi, vin dho, che ato sentùt? Gràthie, gràthie par dhut, gràthie al Signór. |
Stanót el tenp al sa fat e un bel tondo de luna el te ris’ciàra, Dhardhàc. Fèrmete! Fèrmete ’n póc parchè ’l vécio cianpanìle ’l ne bat «la miedhanót». Suono della meridiana... ’sta meridhiàna senpro spartìss chel che scomìnthia da chel che finìss e curt e lonc ’l è ’l so confin. Uncói, ’l è beldà iér e dhomàn… avaràlo morbìn? Suono della meridiana... Iér, dho in ciàf la contràdha ’na mare dal mal la plandéva e dal dholór le mans la strucàva ma adhéss a l’è là che la rith e del mal, no ’n resta che un sbit la bussa, la ciànta… la vif. Suono della meridiana... E alòra… sóna, sóna meridhiàna la speràntha no la mór. E alòra… sóna, sóna meridhiàna fin che bat… el nostre cuór. Suono della meridiana... |
||
 |
|||
| Su in ciàf al paéis dhopo l’ultima ciàsa, prima che ’l ciàrpin ’l slàrgie la thiésa, in Ciathentài la so Madhonéta da un sécol e pi la te spéta. Fai la vàrdha al paéis oh Mare de Crist, fai la vàrdha a ’sta dhént ’n tel ridhe e sul trist. Ocòr la to man pa’ bin ciaminà fane la vardha ne l’eterno strussià. Se te pàsse indenànt la Paròna de ciàsa la salùdha preànt: (SOLISTA FEMMINILE) «Bondì, bondì ànema mea ’na vato bonòra co’ ’l sól drio la schéna?» (PRIMO SOLISTA MASCHILE) «Parsòra a Florìn l’erba ’l é alta e me tócia seàla ma ’l terén ’l é smèrt e ài ’na gran pura de fa ’na sbrissàdha». |
(SECONDO SOLISTA MASCHILE) «Uncoi ài dha dhì fin su in Thentolìna dèsfe ’na médha e thèntha ’na pàlsa càrghe la slóitha… e po’ dhó pa’ la tràiga». (TERZO SOLISTA MASCHILE) «Da Saròne ’n gran vént, de càssie e talpóns ’n tel bósc de Ligónt ’l a fat el ‘desìo’ cortelàth e manère ne ocor pa’ ’sto front». Fai la vàrdha... Se te pàsse indenànt la Paròna de ciàsa la salùdha preànt: (SOLISTA FEMMINILE) «Nòte, nòte ànema mea da la mónt te pòrte fadhìa che a ciàsa, la me pase la sea e pase ància a lór a Santa, Felìce, Àndol e Svàlt1 che un dì su la mónt el prin vive i à lassàt mi pree par lór e par dhùta Dhardhàc». Fai la vàrdha... |
||
 |
 |
||
| ’l è tornàdhe le sisìle!1 El gràn freìt ’l sa molàt e vardhàndo in miéth al prat la te védhe dhut un córe. Tórcui2 e as da flór a flór ’n aria nèta móf le fóie e pa’ neàltre? … mile vóie co’ ’sto tenp che slàrgia ’l cuór. ’l è tornàdhe le sisìle! Vàrdha, vàrdha, ’l è tornàdhe. ’l è tornàdhe ància ’sto an, ’l è tornàdhe sisilànt. Intorvìa la vécia tiédha3 svóla e ciànta sisilùta thèrca pur la to ciasùta e po’ dhai chel fià de nóf. Ància ti cómo neàltre son leàth a ’ste contràdhe le radhìs no l’è taiàdhe se par vive ’ndon lontàn. ’l è tornàdhe... Passa ’l tenp e le stajóns córi e svóla in libertà e co’ ’l to etèrno sisilà dhime dhut del me Dhardhàc. ’l è tornàdhe... Bèl, bèl savè che i miés, lontàn, lontàn – ’n te la nót de ’l tenp – i à cognossùt i tiés. |
Indenànt la vécia glésia sta ’na frègola de prat co’ ’l murét e la só thiésa al è la thénta de ’l Sagràt. Sóte l’erba rincuràdha sóte i flórs de tàins colórs, cuànta dhént che l’è passàdha cuànte àgreme e dholórs. La medhàna1 ’l à sonàt ’l De profundis de la sèra, ància lièna ’l à plandùt la me dhént ’n te la tèra. Vignarài co’ ’l scur de sèra pa’ ciatàve e pa’ preà bussarài la vostra tèra e nissùn me vedharà. A l’è ferma la medhàna, ’n te la nót nissùn ciamìna, sól la vós de la fontàna par la vópia sta’ vithìna. Vardhe el thiél sóra la Val plen de lus cómo ciandéle, dismintiàve no se pól… séit veàltre chéle stéle. |
||
 Sécia, ’n tel prat, l’èrba médhica ciànta, ingórdhi tavàns su ’na mussa che ranta; ’l canài co’ la fràs’cia ’l para d’intor e su la man thanca ’l sanc dà colór. Alte chél dì, le sisìle svolàva e intànt, da Saròne, ’l tenp ’l cargàva. L’aria cialda par la sàpia scondùt boràsca2 se leva e scur dapardhùt lontàn lanpidhéa, e drio man, businéa riva la plóia co’ rumór de ’na séa . Alte chél dì, le sisìle svolàva e intànt, da Saròne, ’l tenp ’l cargàva. Adhès l’èrba médhica bisógna salvàla e in pìthole ciàme ocór ingrumàla l’aga la cór tra ciamésa e barghésse s’ciànpa dal prat, s’cianpà pa’ salvàsse. Alte chél dì, le sisìle svolàva e intànt, da Saròne, ’l tenp ’l cargàva. Vanta la stradha pa’ Ciàl de Mulìn ’na ciàsa e ’n cuèrt i fai sol che bin3 drénto la ciàsa no se rèsta misói a le pósto pa’ òmis, bèstie e pa’ i fiói Alte chél dì, le sisìle svolàva e intànt, da Saròne, ’l tenp ’l cargàva. L’aga la vin par de lónc e travèrs e la dhént, al segùr, la pàrla revèrs: «Bòna la plóia pa’ le vit e la blava ma pa ’l fén e la médhica no l’ocoréva». Alte chél dì, le sisìle svolàva e intànt, da Saròne, ’l tenp ’l cargàva. Sentàt su ’na cròdha me nóno ’l vardhàva la plóia e le bèstie, e a la dhént ’l diséva: «Me par che Noè ca drénto ’l ne mànce, ma pa’ fa la so arca, bastaràve le bance». Alte chél dì, le sisìle svolàva e intànt, da Saròne, ’l tenp ’l cargàva. |
 |
||
| Ciamìne sóte ’l sól de l’istàt, ’na thiàla la ciànta su ’n pal, el sudhór inumidhìs la me pel su ’na cròdha me ciàte sentàt. De un óvre me gòdhe l’onbrìa destìre le giànbe e me sùie la frónt vàrdhe l’Artugna e me vàrdhe Ligónt ’l me cópa ’sto ciàlt! No tant la fadhìa! Passàt al de là de la ròsta la stràdha la tira de pì e in thìma a la riva, ’l è unlì chél tòc de mulìn che ne resta. Un órt che ’l vif da pistòc,2 e ’na ciàsa da sénpro seràdha; e da cuàn che la Marta ’l è dùdha ància ’l ciàn al mància da un tòc. Me par anciamò de sentìla la bajàdha pa’ la dhént che passàva no la era ’na guàita a la ciàsa ma ’l trava la vós… pa’ clamàla. Paréva ’l disés: «Marta, Marta, vin fòra, riva dhént, no sta sta unlì missóla adhès, ’sta ocasión te a dha tóla ciacolà ’l te fai bin, de matìna bonóra». Cuàn che passe pa’ dhi ’n tei Triói3 me par de sentìla, me la védhe ’n ti vói in piè, su la pòrta de ciàsa, tra le erte de pièra… in soàsa! Da ’l pàtol co’ la man la salùdha e de respóndi me vin ’na gran vòia e i dhomànde de ’l ciàn che no ’l baja a chéla vós de négre vestìdha… «In dói tanta stràdha ’vón fat cómo onbrìa drìo de mi ’l è vignùt cussì un pósto par lui i à tignùt su ’n Paradhìs, unlà che mai, riva la nót». |
|||
 |
 |
||
| Cucù, cucù, cucù, cucù, cucù, cucù, cucù, cucù, cucù. Sentàt su la bància el nóno ’l contàva, al nino matiànt,1 che intór ’l dhujàva, la storia del cùc che lontàn ’l ciantàva. Cucù... Sentàt su la bància el nóno ’l contàva, la storia un fià crùdha de l’athél théntha ciàsa, e l’odhór del toscàn intànt se spandhéva. Cucù... Sentàt su la bància el nóno ’l contàva, de un vóf «fòra via»2 pognét ’n t’ un nìt, fat, co’ tanta fadhìa, da ’n’ altra faméa. Cucù... Sentàt su la bància el nóno ’l contàva, de ’na mare inbroiàdha che missóla l’arléva chi dhomàn chéla ciàsa lassarà théntha amór. Cucù... Sentàt su la bància studhàt el toscàn el nóno ’l pensàva: «l’amór, sol che l’amór, l’amór de ’na mare ància ’n tel pèdho mal fat la cognóss ’l perdhón». |
Stanót me soi insumiàt: dhoneglón, in riva al piól da la banda de ’l tublàt sbecotàve un rap de ùa. ’na ras’ciùta martignóla1 bin platàdha in mieth le fóie tra le rame e i fil de fer de la vit dhóngia la ciàsa. Una ras’cia de ùa bacò co’ i so pìtholi garniéi dal saór un fià garbin tóta su unlivilò. Da la vit ’na vós me cridha: «Sol che fóie m’à restàt l’ùltin rap de la me vita l’ùltin rap te me à robàt. Sól che fóie in plóia e vént che bin prést le svolarà sól che stécs te vedharà no me rèsta… che crepà». «No, no… no sta vétene in a mal el Signor che dhut al véith ’na gran sión te mandarà che fin ’sta vèrta ’l bastarà. Cuàn che ’l freit ’l molarà e ’l prin sól ne s’cialdarà co’ la forfe ’l to paròn le menadhe ’l tharpirà. Da ramùte in dhó pleàdhe e co’ le sàcie intorcolàdhe sól che plande te farà2 ma chél dholór… ’l te varirà. Da tre stecs incrudholìth par miracól tornarà: pùpui, fóie, bànpui e raps de ùa pa’ folà. No, no… àgreme e dholórs no porta sól che crós ma studha i bruth pensiérs e fa rinàsse el miéi de ti». |
||
 |
 |
||
| Dhardhàc… Dhardhàc… Dhardhàc… In soàsa co’ i mónt e co’ ’l bósc te clàme a gran vós da lontàn e co ’l cuor salùdhe ’l to bórc ògni vòlta che rive da ’l plàn. Le to ciàse le par cómo fédhe co’ ’l pastór che i le pòrta a passón par vive ’na stòria de cròdhe… scuaràdhe tra dholórs e passión. Dhardhàc… Dhardhàc… Dhardhàc… ’n tel clap la ‘fédha’ pì granda volùdha e metùdha ’n tel miéth la dhis che la Fédhe ’l è tanta ’n t’ un salìso de sì, no… pentiménth. In plàtha la dhént se scànbia l’umór e fra crosère, cianiséle e contràdhe la ingròpa la vita co’ àgreme e amór, el bate del tenp, desgarnèlea le dhornàdhe. Dhardhàc… Dhardhàc… Dhardhàc… El sól de l’istàt al brusa i to flórs al ciamìna, al slóngia ’l so arc la sisìla la s’ciànpa da i murs ’n te le me vene se siòlie ’l me sanc. La nót la me splàna i colórs sente i giri ciantà su ’l rivàl «Miserere mei, Deus…» thìe in plén vòs cuàn svóla la ment vers Ciassivàl. Dhardhàc… Dhardhàc… Dhardhàc… |
Lónc la stràdha de’ i Triòi drìo chéi murs costath fadhìa cress el ciàrpin, nass l’ortìa e ciclamini a dói a dói. La dhéva dhó co’ ’l thanpedhón co’ ’l restàt de la marénda de chél dì, passàt in banda drìo ’l laóro de ’l sò ón. «Vàrdha nino! Che biéi flórs! Tóli su, ch’in fón un math vòlta drio a chél rumàth e thèrca bin sóte chiéi bars. Tra póc Florìn ne ‘òpa’ ’l sól – dhis la nóna al canaiùt – giànbe lónge a chél mathùt parchè ’l dure, se te vól». «Nóna! Senti ’l bòn odhór che i ne mànda i ciclamini forte e tant, e ància se nini bin starà pa’ ’l Sacro Cuór e… su la gióthola in cusìna drento al bòssol de canón – co’ chel mane fat de otón – la divothión ’l è pì vithina». Sistéme i flórs e… sénte un chè, adhés vàrdhe chél Gran Cuór e le flame de ’l só Amór e a stìn… die ’l me parchè: «’sti flórs tìgneli Signór i e te ’na bónba pa’ la guèra; el bin, el mal de chista tèra che i se bruse ’n tel to Cuór». |
||
 |
 |
||
| ’n te la mént, ’n tel cuòr chél pensièr m’à restàt cuàn lassàve indavór la me ciàsa d’istàt. Par dhe là de l’Artugna el mónt se verdhéva par dhe là de l’Artugna el bósc me platàva. Par dhe là de l’Artugna el sól se levàva par dhe là de l’Artugna i tróis me portàva. Co’ la nót la vignéva un gran fóc s’inpiàva e a la nóna diséva che pulìdho1 se stàva. Par dhe là de l’Artugna com’athiéi se ciantàva par dhe là de l’Artugna un casón2 féva ciàsa. Par dhe là de l’Artugna la mént se slargiàva par dhe là de l’Artugna al domàn se pensàva. |
pognet, vardhe ’n tel scur
|
||
musica : Tina Favia Zambon Tina Favia Zambon Stefano Maso Elena Bazzo Fedrigo |
|||
 |
|||
